Moderatörlüğünü Engelsiz Ege Koordinatörü Doç. Dr.
Pelin Akmeşe ile EÜ Edebiyat Fakültesi Mütercim Tercümanlık Bölümü
Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nilgin Tanış Polat’ın üstlendiği çevrimiçi
etkinliğe, EÜ Edebiyat Fakültesi Mütercim Tercümanlık Bölümü doktora
öğrencisi Nalan Özpınar konuşmacı olarak katıldı.

Etkinliğin açılışında konuşan Doç. Dr. Pelin Piştav Akmeşe, “İşitme
engelli bireyler, birbirleriyle çok iyi anlaşır, eğlenir ve çok iyi
bağ kurarlar. İşitme engelli bireylere dokunabilmek için işaret dili
öğrenilmesi gerekmektedir. Onlarla iletişim kurmak, onların aralarına
katılmak bireylere motivasyon kaynağı olmaktadır” dedi.

“Her ülkenin kendine has işaret dili var”

Dudak okuma yöntemi ve işaret dili yöntemini karşılaştıran Nalan
Özpınar, “İşitme engelli bireylerle dudak okuma yöntemi ile konuşmak,
tamamen tahmine dayalı bir iletişim yöntemi olduğu için problem
oluyor. Diğer yöntemimiz ise işaret dili yöntemi. İşitme engelli
bireylerin tercih ettiği iletişim yöntemi, işaret dilidir. El
hareketleri ve yüz ifadeleriyle oluşturulmuş kendine has bir dildir.
Sağır bireylerin de ana dilidir. İşaret dilinin yanı sıra jest, mimik
ve yüz ifadesi çok önemlidir. İşitme engellilerin işaret dilini ana
dil kabul ediyoruz. Ama bu bilinenin aksine evrensel değil. Ulusal
geleneklere ve kültüre bağlı olarak farklıdır. Alman işaret dili,
Amerikan işaret dili, hepsinin birbirinden farklılıkları vardır.
Farklı coğrafi bölgelerde farklı kültürlerde her ülkenin kendine has
işaret dili vardır” dedi.

İşaret dilinin ülkemizde ve Almanya’da tarihsel gelişiminden bahseden
Özpınar, “2000’li yıllarda tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de
engelsiz toplum anlayışı ile yola çıkıldı ve işaret diline daha çok
önem verilerek daha çok farkındalık oluşturuldu. 2005 yılında da
nihayet resmi olarak Türk işaret dili tanınmış oldu. Almanya da ise
1778 yılında işitme engeli okulu kurulmuş fakat işaret dili uygun
bulunmadığı için sözel dil kullanılmış. Daha sonra bu durum değişmiş.
1981’de Hamburg Üniversitesinde işaret dili üzerine araştırmalar
yapılmaya başlanmış. Genel olarak karşılaştırırsak Türk işaret dili
alfabesinde iki el kullanılarak oluşturuyoruz. Fakat rakamları tek
elle gösteriyoruz. Alman işaret dilinde ise tam tersi alfabe tek elle
oluşturuluyor fakat rakamlar iki elle gösteriliyor. Alman işaret
dilinin gramer yapısı, konuşulan dilden tamamen farklı. Aynı Türk dili
gibi. Türk işaret diliyle konuşulan dil farklı değildir. Konuşma dili
ile işaret dilinin yapısı aynıdır” diye konuştu.

“Türkiye’de tercümanlık eğitimi iki aşamadan oluşuyor”

Nalan Özpınar, “İşitme engelliler, okuduklarını anlayamazlar, beni de
işaret diline çeken en önemli şey bu olmuştur. Okudukları
anlayamıyorlar çünkü işitme engelli bireylerin okuma yazma seviyesi
ortalama olarak ilkokul seviyesindedir. Okumakta güçlük çekiyorlar. Bu
sebeple görsel medya erişiminde sınırlı bir erişim sağlıyor.  Bu
yüzden dizi ve filmlerin alt yazıları yeterli gelmiyor. Almanya’da 27
yıldır Hans-Otto tiyatrosunda yılda en az 4 oyun işaret dili
tercümanlarıyla sahneleniyor. Türkiye ile Almanya’daki tercümanlık
eğitimlerinin farklı olmasının sebebi, Türkiye’de tercümanlık eğitimi
iki aşamadan oluşuyor. Önce işaret dili kurs programına kayıtlanma
oluyor. Bunun için ilkokul mezunu olmak yetiyor. 4 haftalık bu eğitimi
tamamlandıktan sonra bir belge alarak bu aşama bitiyor. Fakat Türk
işaret dili tercümanı ya da öğreticisi olmak isteniyorsa ikinci
aşamaya geçiliyor. Bunun için işaret dili öğretici ve tercüman eğitimi
kurs programına katılmak gerekiyor. Bu eğitim de 7 hafta. Burada en az
ön lisans olmak üzere üniversite mezun şartı aranıyor. Toplamda 11
haftanın sonunda hem işaret dili öğretmeni hem de Türk işaret dili
tercümanı olunuyor” dedi.