Türkiye, 2022’de 25 milyar dolarlık gıda ihracatı gerçekleştirirken, gıda ihracatının zirvesine 11,4 milyar dolarla hububat bakliyat yağlı tohumlar sektörü yerleşti. Sektör, gıda ihracatının yüzde 46’sını yaptı. Hububat, bakliyat ve yağlı tohumlar sektörü; üretim ve ihracatta lider olan Gaziantep ve çevresinde yaşanan deprem nedeniyle kısa vadede kayıplar yaşanabileceğini ön görmekle birlikte, yaraların orta vadede sarılacağına ve ihracat hedeflerinde çizdiği rotaya tekrar gireceğine inanıyor.  Anadolu topraklarında 7 coğrafi bölgede yetişen ürünlerden elde edilen un, bitkisel yağ, baharat, yağlı tohum, şekerleme, bakliyat, çikolatalı ürünler, makarna gibi 10’dan fazla ana grupta yüzlerce gıda ürününü dünyanın dört tarafına ihraç eden hububat bakliyat yağlı tohumlar sektörü dünyanın gıda ambarı konumunda.
 
Birlik üyelerine 1 milyar dolarlık teşekkür mektubu
Ege Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Muhammet Öztürk, Egeli hububat bakliyat yağlı tohum ihracatçılarının 2022 ihracatlarını yüzde 47’lik artışla 682 milyon dolardan 1 milyar doların üzerine taşıdıklarını, 1 milyar dolar barajını aşan 6. ihracatçı birliği olduklarını dile getirdi. Tarihi başarıya katkı yapan üyelere teşekkür mektubu gönderen Öztürk, mektupta; “EHBYİB olarak 10 yıl önce 280 milyon dolar ihracat gerçekleştirirken, 2022’ye geldiğimizde ihracatımızı 10 yılda yaklaşık 4 kat artırarak 1 milyar dolar seviyesine çıkarmış olmanın sevincini ve gururunu yaşamaktayız. Sektörümüzün bu üstün ihracat başarısına katkı sağlayan siz değerli üyelerimiz ve sektör paydaşlarımız sayesinde ulaştığımız 1 milyar dolarlık ihracat hacmini önümüzdeki dönemlerde de artırmak ve yeni rekorlar kırmak için var gücümüzle çalışmaya, üretmeye ve ihracat yapmaya devam edeceğiz. Büyük özveri ile ihracat hedeflerimizi gerçekleştirme yolunda göstermiş olduğunuz başarılarınızdan dolayı tebrik eder, Türkiye'nin üretim ve ihracatına bu sayede geleceğine sağladığınız katkı ve değer için şahsım ve Yönetim Kurulum adına teşekkürlerimi sunarım” dedi.
 
Dünya’da gıda talebi artıyor ihracatımızda artacak
Dünya nüfusunun 8 milyara dayandığına, 2030’da 8,5 milyara ulaşmasının beklendiğine işaret eden Öztürk, “Tarım arazilerini kaybediyoruz, küresel iklim değişikliği üretimi olumsuz etkiliyor. Dünya Gıda Örgütü’ne göre bu hızla tüketmeye devam edersek bize 1,7 dünya gerekiyor. Yaşanacak başka bir gezegen de bulamadık. Bu şartlarda doğanın dengesini ve tarım yapılabilir arazilerimizi koruyup, gıda üretimindeki kayıpları önleyerek, ar-ge çalışmalarına yoğunlaşarak birim alandan daha çok ve sağlıklı ürün alabileceğimiz zemini oluşturmalıyız. Doğru adımlar attığımızda gıdaya talep zaten artıyor, bizim ihracatımızı artırmamamız için bir neden yok. 2030 yılında Ege Bölgesi’nden 2 milyar dolar ihracat yapabileceğimize inanıyoruz” şeklinde konuştu.
 
Anadolu ve Mezopotamya toprakları yaralarını kısa sürede saracak güce sahip
Hububat, bakliyat yağlı tohumlar sektörünün ürün gamındaki pek çok ürünün yoğun olarak üretildiği ve ihracatının yapıldığı topraklar 6 Şubat’ta yaşanan deprem nedeniyle zor bir dönemden geçiyor. O bölgelerde üretim ve ihracatta 2023 için düşüş yaşanabileceğini aktaran EHBYİB Başkanı Muhammet Öztürk sözlerini şöyle sürdürdü; “İnsanlığın sıfır noktası olan Anadolu ve Mezopotamya toprakları, tarım üretiminin başladığı ve binlerce yıldır insanlığı besleyen topraklar. 2022’de sektörümüzün 11,4 milyar dolarlık ihracatının yüzde 38’ini bu kadim coğrafya gerçekleştirdi. Yaşadığımız deprem sonrası hükümetimizin tedbirleri, bölgedeki üretken insanlar sayesinde üretimin kısa sürede rayına gireceği, yaşanacak lokal üretim düşüşlerini 2024’de aşacağımız inancındayız. 17 Şubat 2023 tarihli Resmi Gazete’de yer alan 2022 Yılında Yapılacak Tarımsal Destekler ve 2023 Yılında Uygulanacak Sertifikalı Tohum Kullanım Desteğine İlişkin Kararda Değişiklik yapılmasına Dair Karar ile 6/2/2023 tarihinde meydana gelen depremler nedeniyle zarar gören ve afet bölgesi ilan edilen illerde Çiftçi Kayıt Sistemine kayıtlı çiftçiler için 2022 üretim yılı mazot ve gübre destekleme ödemeleri nakdi olarak yapılacak. Ayrıca, Havza Bazlı Fark Ödemelerinde kütlü pamuk için 110 kr/kg olan destek oranının 160 kr/kg’a, Yağlık Ayçiçeği için 50 kr/kg olan destek miktarı 70 kr/kg’a çıkarılmasını doğru buluyoruz.”
 
TURQUALİTY Projesi ABD pazarında başarıyı getirdi
Ege İhracatçı Birlikleri’nin Türk gıda ihracatında lider olduğunu hatırlatan Öztürk, “Bunu sürdürmek için EİB bünyesindeki 6 gıda birliğimizle fuarlar, sektörel ticaret heyetleri, alım heyetleri, URGE ve TURQUALİTY projeleri sürdürüyoruz. ABD pazarında Ticaret Bakanlığı desteğiyle yürüttüğümüz Turkish Tastes Turquality projemiz ile başarılı işler yaptık. Tanıttığımız gıda ürünlerinde 4 yıllık ABD ihracatımızda 700 milyon dolardan 1 milyar doların üzerine çıktık. Bu başarı sürdürdüğümüz projelerin itici gücü oldu. 2023’de üyelerimizin kümelenerek kurumsallaşma ve ihracat yetkinliklerini artırmaları için URGE Projesini başlatıyoruz” dedi.   
 
Hububat ve bitkisel yağlar ihracatı domine etti
Geniş ürün gamı olan hububat bakliyat yağlı tohumlar sektörünün 2022’de gerçekleştirdiği 11,4 milyar dolarlık ihracatta, hububat ürünlerinin 2,6 milyar dolarlık, hayvansal ve bitkisel yağların 2 milyar dolarlık ihracatla sektör ihracatını domine ettiğini belirten Öztürk diğer ürün gruplarının katkılarını şöyle özetledi; “Değirmen ürünleri 1,8 milyar dolar ihracat yaptı. 1 milyar dolar şeker ve şeker mamulleri, 905 milyon dolar kakaolu ürün ihracatıyla dünyanın ağzını tatlandırdık. İhracatımızın 896 milyon dolarını gıda müstahzarları oluşturdu.”
 
216 ülke ve gümrüklü bölgeye ihracat yapıldı
Türkiye, 2022’de 216 ülke ve gümrüklü bölgeye hububat bakliyat ve yağlı tohumlar ihracatı yaparken, zirvede 2,3 milyar dolarlık ihracatla Irak yer aldı. Irak’a ihracat 2021’e göre yüzde 43 artış gösterdi. EHBYİB’nin ABD pazarında sürdürdüğü TURQUALİTY Projesinin desteğiyle ABD’ye ihracatı yüzde 28 artışla 708 milyon dolar oldu ve ABD en çok ihracat yapılan ikinci ülke oldu. Sektör ihracatında Suriye 562 milyon dolarla üçüncü, Libya 365 milyon dolarla dördüncü ve Yemen 322 milyon dolarla beşinci ülke olarak sıralandı.
 
Egeli ihracatçılar Kuzey Afrika’da destan yazdı
EHYTMİB’nin 2022 ihracatında Kuzey Afrika pazarında destan yazdı. EHBYİB üyelerinin ihracat yaptığı 153 ülke ve gümrüklü bölge listesinde; Libya 119 milyon dolar ihracatla zirveye otururken, Libya’ya yaptıkları hububat bakliyat yağlı tohumlar ihracatını 2022’de yüzde 88 artırma başarısı gösterdiler. Libya’yı yüzde 43’lük ihracat artışı ve 113 milyon dolar ihracatla Cezayir takip etti. Zirvenin üçüncü basamağında yüzde 156’lık ihracat artışı ve 86 milyon dolar ihracatla Tunus var. Türkiye’nin üretim ve ihracatta dünya lideri olduğu beyaz haşhaşın en büyük alıcısı Hindistan 2022’de 86 milyon dolarlık talebiyle EHBYİB üyelerinin en çok ihracat yaptığı dördüncü ülke oldu. 60 milyon dolarlık taleple beşinci sıradaki Mısır yüzde 560’lık talep artışıyla dikkat çekti.
 
Ege’den yapılan her 100 dolarlık ihracatın 58 dolarını bitkisel yağ sektörü yaptı
Birliğin 2022 ihracat karnesini sektörel bazda açıklayan Başkan Öztürk, “Birliğimizin 2022 ihracatına en büyük katkıyı yüzde 51 artış, 580 milyon dolar tutarla bitkisel yağ ihracatçılarımız yaptı. 2022’de her 100 dolarlık ihracatın 58 dolarını bitkisel yağ ihracatçılarımız gerçekleştirdi. Küspeler ve Hayvansal Yem ihracatımız yüzde 67 artışla 123 milyon dolar, yağlı tohumlar yüzde 140 artışla 98 milyon dolar, çikolata şekerleme yüzde 3 artışla 48 milyon dolar ve gıda müstahzarları ise yüzde 25 artışla 41milyon dolar ihracata tekabül etti.” diye konuştu.
 
Öztürk; “2023 yılına parlak bir giriş yaptık”
Sektör olarak 2023’e parlak giriş yaptıklarının altını çizen Başkan Öztürk sözlerini şöyle sürdürdü; “Ocak ayında Türkiye genelindeki ihracatımız yüzde 19,3 artışla 829 milyon dolardan 989 milyon dolara çıktı. Birliğimizden yaptığımız ihracat yüzde 20 artışla 63 milyon dolardan 76 milyon dolara ilerledi. Irak 164 milyon dolar ihracatla zirvedeki yerini korurken, Rusya Federasyonu’na ihracatımız yüzde 161 artışla 17 milyon dolardan 44 milyon dolara çıktı. Rusya Federasyonu 2023’te sektörümüzün güçleneceği pazarlardan biri izlenimi veriyor. Bunu EHBYİB istatistikleri de destekliyor. 2023 Ocak ayında Ege Bölgesi’nden en çok ihracat yaptığımız ülke yüzde 1.488 artış ve 9 milyon dolarlık tutarla Rusya oldu. 7 milyon dolar ihracatla Cezayir, Cibuti ve Libya 5’er milyon dolar, Almanya yüzde 210 artış ve 4 milyon dolar ihracatla ilk 5 ülke arasında kendine yer buldu.”